El Terlemesi Hastalığı (Hiperhidroz) Nedir?
El terlemesi hastalığı, tıbbi adıyla "palmar hiperhidroz", ellerde normalin üzerinde ve genellikle stres, sıcaklık veya fiziksel aktivite gibi tetikleyiciler olmaksızın aşırı terleme durumudur. Bu durum, otonom sinir sisteminin aşırı çalışması sonucu ter bezlerinin normalden fazla uyarılmasıyla ortaya çıkar. Hiperhidroz, primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olarak ikiye ayrılır:
- Primer Hiperhidroz: Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar ve altta yatan başka bir sağlık sorunu olmaksızın görülür. Eller, ayaklar, koltuk altları gibi bölgelerde lokalize olabilir.
- Sekonder Hiperhidroz: Tiroid problemleri, diyabet, menopoz, obezite veya bazı ilaçların yan etkileri gibi başka bir tıbbi duruma bağlı olarak gelişir ve vücudun genelinde yaygın terleme görülebilir.
Aşırı el terlemesi, günlük yaşamı etkileyerek sosyal, duygusal ve mesleki zorluklara yol açabilir; örneğin el sıkışmaktan kaçınma, kağıt işlerinde zorlanma veya elektronik cihaz kullanımında sorunlar yaşanabilir.
El Terlemesi Nasıl Tedavi Edilir?
El terlemesi tedavisi, şiddetine ve hastanın yaşam kalitesine etkisine göre değişir. Hafif vakalarda basit önlemler yeterli olabilirken, şiddetli durumlarda cerrahi müdahaleler gerekebilir. İşte yaygın tedavi yöntemleri:
- Topikal Tedaviler: Alüminyum klorür içeren antiperspirant losyonlar veya jeller, ter bezlerini geçici olarak tıkayarak terlemeyi azaltabilir. Genellikle gece uygulanır ve sabah durulanır. Hafif-orta şiddetteki vakalar için uygundur, ancak cilt tahrişine neden olabilir.
- İyontoforez: Ellerin su dolu bir kaba konulup düşük elektrik akımına maruz bırakıldığı bir tedavi yöntemidir. Ter bezlerinin geçici olarak bloke edilmesini sağlar. Haftada birkaç seans gerektirir ve etkisi geçicidir, bu nedenle düzenli tekrarlanması gerekebilir. Orta şiddetteki hiperhidroz için etkilidir.
- Botulinum Toksin (Botox) Enjeksiyonları: Ter bezlerini kontrol eden sinirleri bloke ederek terlemeyi önemli ölçüde azaltır. Etkisi 6-12 ay sürer ve lokal anestezi altında uygulanır. Maliyetli olabilir ve enjeksiyon sırasında hafif ağrı hissedilebilir.
- Oral İlaçlar: Antikolinerjik ilaçlar (örn. glikopirolat) ter bezlerinin aktivitesini sistemik olarak azaltır. Ancak ağız kuruluğu, baş dönmesi veya görme bulanıklığı gibi yan etkileri olabilir, bu nedenle doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Genellikle diğer tedavilere yanıt vermeyen vakalarda tercih edilir.
- Cerrahi Tedavi (ETS - Endoskopik Torasik Sempatektomi): Şiddetli ve dirençli vakalarda, göğüs kafesinden yapılan küçük kesilerle terlemeyi tetikleyen sinirlerin kesilmesi veya klipslenmesi işlemidir. Kalıcı bir çözüm sunar, ancak kompansatuar terleme (vücudun diğer bölgelerinde artan terleme) gibi riskleri vardır. Bu nedenle son çare olarak değerlendirilir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Destekleyici Önlemler: Stres yönetimi (meditasyon, nefes egzersizleri), kafein ve baharatlı gıdalardan kaçınma, ellerin sık sık yıkanması ve nemi emen eldivenler kullanma gibi yöntemler semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.
Tedavi seçenekleri kişiye özel olarak belirlenmeli ve bir dermatolog veya uzman hekim tarafından değerlendirilmelidir. Hafif şikayetlerde öncelikle topikal ürünler denenebilirken, şiddetli vakalarda Botox veya cerrahi seçenekler düşünülebilir. Doğru teşhis için sekonder hiperhidrozun altta yatan nedenlerinin araştırılması önemlidir. |
